Türkiye’nin doğal kaynaklarının en önemlilerinden biri olan ormanların korunması, yönetilmesi ve sürdürülebilir kullanımı, 6831 sayılı Orman Kanunu çerçevesinde düzenlenmektedir. Bu yazımızda, hem kanunun temel yapısını hem de uygulamaya yönelik detayları inceleyeceğiz.
Ormanın Tanımı ve Kapsamı
Kanuna göre orman, “tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları yerleriyle birlikte” olarak tanımlanmaktadır. Ancak bazı ağaçlık alanlar orman sayılmamaktadır. Bunlar:
- Sazlıklar
- Parklar
- Şehir mezarlıklarındaki ağaçlar
- Özel mülkiyetteki meyve bahçeleri
- 3 hektardan küçük olan özel ağaçlık alanlar
Ormanların Sınıflandırılması
Ormanlar mülkiyet ve idare bakımından üç ana gruba ayrılır:
- Devlet Ormanları
- Kamu Kuruluşlarına Ait Ormanlar
- Özel Ormanlar
Orman Kadastrosu ve Sınırlandırma
Ormanların sınırlarının belirlenmesi ve kadastro işlemleri, özel oluşturulan orman kadastro komisyonları tarafından yapılmaktadır. Bu komisyonlar:
- Orman yüksek mühendisi başkanlığında
- Ziraat mühendisi
- Mahalli temsilci
- Ziraat odası temsilcisi
- Teknik personelden oluşur
Kadastro Süreci
- Çalışma yapılacak alanın ilanı
- Arazi üzerinde sınır tespiti
- Teknik ölçümler
- Tutanakların hazırlanması
- 30 günlük askı ilanı
- İtirazların değerlendirilmesi
- Kesinleşme ve tescil
Orman Sınırları Dışına Çıkarma: 2A ve 2B Uygulamaları
Orman Kanunu’nun 2. maddesi kapsamında iki farklı orman sınırları dışına çıkarma uygulaması bulunmaktadır:
2A Uygulaması
2A uygulaması, orman köylülerinin kalkındırılması amacıyla yapılan bir düzenlemedir. Bu kapsamda:
- Öncelikle orman içindeki köyler halkının kısmen veya tamamen yerleştirilmesi maksadıyla
- Orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen
- Aksine tarım alanlarına dönüştürülmesinde yarar olduğu tespit edilen yerler
- Orman sınırları dışına çıkartılarak tarımsal kullanıma açılır
2B Uygulaması
2B uygulaması ise farklı bir amaca hizmet eder ve şu özellikleri taşır:
- 31.12.1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş yerler
- Tarla, bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik gibi tarım alanları ile otlak, kışlak ve yaylak haline gelmiş yerler
- Şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerleşim alanları
- Özel statülü alanlarda (milli park, muhafaza ormanı vb.) uygulanmaması
2B alanlarının mülkiyet durumu şu şekilde düzenlenir:
- Devlet ormanı ise Hazine adına
- Kamu kurumlarına ait ise ilgili kurum adına
- Özel (hususi) orman ise sahibi adına tescil edilir.
İki Uygulama Arasındaki Temel Farklar
- Amaç Farkı:
- 2A: Orman köylüsünün kalkındırılması ve tarımsal üretimin artırılması
- 2B: Fiili durumun hukuki statüye kavuşturulması
- Zaman Kriteri:
- 2A: Herhangi bir zaman sınırlaması yok
- 2B: 31.12.1981 öncesi orman vasfını kaybetmiş olma şartı var
- Kullanım Amacı:
- 2A: Sadece tarımsal amaçlı kullanım
- 2B: Tarımsal kullanım yanında yerleşim ve diğer amaçlarla da kullanım mümkün
Ormanların Korunması
Kanun, ormanların korunması için çeşitli yasaklar ve yaptırımlar öngörmüştür:
- Orman Yangınları ile Mücadele:
- Yangın gözetleme kuleleri
- Erken uyarı sistemleri
- Yangınla mücadele ekipleri
- Zorunlu yardım yükümlülüğü
- İzinsiz Faaliyetlerin Yasaklanması:
- Ağaç kesimi
- Yerleşim
- İzinsiz yapılaşma
- İzinsiz otlatma
Orman Köylülerinin Hakları
Kanun, orman içi ve civarındaki köylerin kalkınması için özel haklar tanımıştır:
- Yakacak odun temini
- Yapacak malzeme temini
- Orman işlerinde öncelikli çalışma hakkı
- Kalkındırma projeleri
Sonuç
Orman Kanunu ve ilgili yönetmelikler, ormanlarımızın korunması ve sürdürülebilir kullanımı için kapsamlı bir yasal çerçeve sunmaktadır. Bu düzenlemeler bir yandan ormanların korunmasını sağlarken, diğer yandan da yerel halkın ihtiyaçlarını gözetmektedir. Başarılı bir orman yönetimi için, hem yasal düzenlemelerin iyi anlaşılması hem de uygulamada titizlik gösterilmesi gerekmektedir.
28.10.2024 tarihli ilave:
Orman Kanunu ve Uygulamaları: 2A ve 2B Maddeleri ile Yönetmeliklerin İncelemesi
6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2A ve 2B maddeleri, orman sınırları dışına çıkarma süreçlerinde sıkça uygulanmakta olup, ilgili yönetmelikler bu maddelerin detaylandırılmasını sağlar. Bu yazıda, hem 2A ve 2B maddeleri hem de ilgili yönetmeliklerin ışığında orman sınırları dışına çıkarma işlemlerinin işleyişine odaklanacağız.
1. 2A ve 2B Maddelerinin Temel Farkları
- 2A Maddesi: Bilimsel ve teknik olarak orman niteliğini kaybeden, korunmasında yarar görülmeyen alanların tespit edilmesini amaçlar. Tarımsal kullanıma dönüştürülmesinde fayda görülen bu alanlar Hazine’ye devredilir.
- 2B Maddesi: Orman olarak sınırlandırıldığı dönemde bu niteliği taşımamasına rağmen orman arazisi olarak kabul edilen, fakat yerleşim alanı olarak kullanılan arazileri kapsamaktadır. Amaç, mülkiyet sorunlarının çözümü ve tapuya tescil sürecidir.
2. 2A Yönetmeliği: Uygulama ve İşleyiş
16 Mart 2007 tarihli ve 26464 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2A Maddesi Yönetmeliği uyarınca:
- Amaç ve Kapsam: Tarım arazisi olarak daha verimli olacağı tespit edilen alanların orman sınırları dışına çıkarılması düzenlenir.
- İnceleme Süreci: Başvurular, bölge müdürlüklerine iletilir ve Orman Kadastro Komisyonları tarafından değerlendirilir. Raporlar doğrultusunda karar alınır.
- Çıkarılacak Alanlar: Bilimsel ve teknik açıdan orman vasfını kaybetmiş ve tarım amaçlı kullanıma uygun alanlar orman sınırlarının dışına çıkarılır. Ancak milli parklar, tabiat parkları gibi alanlar bu kapsama alınmaz.
3. 2B Yönetmeliği: Orman Kadastrosu ve Uygulamalar
20 Kasım 2012 tarihli ve 28473 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Orman Kadastrosu ve 2B Uygulama Yönetmeliği ise 2B kapsamındaki arazilerin geometrik ve hukuki durumlarının tespiti ile ilgili süreçleri kapsar.
- Kadastro Çalışmaları: Devlet ormanları ile sınırlandırılmış veya sınır dışına çıkarılan alanların kadastrosu yapılır.
- Tescil İşlemleri: Tapuya tescil işlemleri Orman Kadastro Komisyonları ve Tapu ve Kadastro Müdürlükleri iş birliğiyle yürütülür.
- Sınırların Belirlenmesi: Alanların sınırları belirlenirken ormanların mevcut durumları ve sınır noktaları dikkate alınır.
4. Uygulama Sürecindeki Kritik Noktalar
- Çalışma Alanlarının Belirlenmesi: Yönetmelikler, 2A ve 2B uygulamalarında yer alan alanların sınırlandırılması, haritalama ve tescil işlemlerini detaylandırır.
- Bilirkişi Katılımı: Hem 2A hem de 2B süreçlerinde yerel bilirkişilerin katılımı zorunludur. İlgili alanların sosyal yapısını bilen uzmanların görüşleri alınır.
- Tescil İşlemleri: Sınır dışına çıkarılan alanların tescili, Orman Genel Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlükleri iş birliğiyle tamamlanır.
5. Yönetmeliklerin Kanun Maddeleri ile Uyumu
- 2A ve Yönetmelik Uyumu: 2A kapsamında sınır dışına çıkarılan alanların tarım amaçlı kullanıma uygunluğu bilimsel verilerle desteklenir.
- 2B ve Yönetmelik Uyumu: 2B kapsamındaki araziler için kadastro süreçleri yönetmelikle düzenlenir. Tapu tescili ve mülkiyet sorunlarının çözümü için Orman Kadastro Komisyonları görev alır.
6. 2A ve 2B için Değerlendirme
Orman Kanunu’nun 2A ve 2B maddeleri ile bu maddelere bağlı yönetmelikler, orman sınırları dışına çıkarma süreçlerinin yasal ve teknik altyapısını oluşturur. Bu düzenlemeler, hem orman alanlarının korunmasını hem de tarımsal üretim ve yerleşim alanlarının sürdürülebilir kullanımını sağlar.
İlgili yönetmeliklerle uyumlu uygulamalar, doğal kaynakların etkin kullanımı ve kamu yararının gözetilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
7. Ek 16 Yönetmeliği Kapsamında Orman Sınırlarının Dışına Çıkarma İşlemleri
6831 sayılı Orman Kanununun Ek 16. Maddesi Kapsamında
Orman Sınırları Dışına Çıkarma İşlemlerine İlişkin Yönetmelik, 6831 sayılı Orman Kanunu’nun ek 16. maddesine dayalı olarak çıkarma işlemlerinin nasıl yapılacağını ayrıntılı olarak düzenler. İşlemlerin öne çıkan yönleri şunlardır:
Tescil ve Tahsis İşlemleri
Orman sınırları dışına çıkarılan alanların iki katı büyüklüğünde başka alanlar orman olarak tahsis edilir. Çıkarılan alanlar, Hazine adına tescil edilir ve tapuya gerekli notlar işlenir.
Hangi Alanlar Orman Sınırları Dışına Çıkarılabilir?
- Bilimsel olarak orman olarak korunması gerekli görülmeyen, tarım arazisi olarak da kullanılamayacak yerler.
- 28 Nisan 2018 öncesinde üzerinde yerleşim alanı bulunan araziler.
- Verimsiz, taşlık veya kayalık alanlar.
Çıkarılamayacak Alanlar
- Turizm alanları veya özel statülü ormanlar.
- Orman Genel Müdürlüğü’ne tahsis edilmiş tesis alanları.
- Gen koruma ormanları ve tohum bahçeleri gibi özel koruma altındaki alanlar.
Başvuru ve Değerlendirme Süreci
Başvuru, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri ve Milli Emlak birimleri aracılığıyla yapılır. Bölge müdürlüğü bünyesinde bir inceleme heyeti oluşturularak saha incelemeleri gerçekleştirilir. Değerlendirme sonucunda uygun görülen alanlar için Cumhurbaşkanlığı kararı alınarak Resmî Gazete’de yayımlanır.
