Türkiye, zengin bir orman varlığına sahip olan nadir ülkelerden biridir. 2004 yılı orman envanterine göre toplam orman alanımız 21.2 milyon hektar olup, bu alan ülke yüzölçümünün %27.2’sini kaplamaktadır. Bu ormanların yarısı verimli, diğer yarısı ise verimsiz ormanlardan oluşmaktadır.
Ormanlarımızın Yapısı:
- %60’ı iğne (ibreli) yapraklı ağaçlar
- %40’ı geniş yapraklı ağaçlar
- İbreli ağaçların çoğunluğunu karaçam ve kızılçam
- Yapraklı ağaçların çoğunluğunu meşe türleri oluşturmaktadır
Başlıca İbreli Ağaç Türlerimiz:
- Sarıçam (Pinus silvestris): Kuzey Anadolu’nun iç kısımlarında yoğun olarak bulunur
- Karaçam (Pinus nigra): Türkiye’nin hemen her bölgesinde görülen geniş yayılışlı bir tür
- Kızılçam (Pinus brutia): En geniş yayılış gösteren çam türümüz
- Toros Sediri (Cedrus libani): Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde yetişir
- Göknar (Abies sp.): Karadeniz, uludağ, kazdağı, toros olmak üzere 4 farklı türü bulunan, uzun ve düzgün gövdeli ağaçlardır
- Doğu Ladini (Picea orientalis): Doğu Karadeniz’de yaygın olan değerli bir tür
- Fıstık Çamı (Pinus pinea): En geniş yayılımı Batı Anadolu’dadır
- Ardıç (Juniperus sp.): Ülkemizde bulunan Ardıçlar botanik özelliklerine göre oxyced-rus ve sabina adlı 2 seleksiyona ayrılır. Sürüngen çalılardan büyük ağaçlara kadar dünyada 60 kadar türü olan ardıç ülkemiz ormanlarında en fazla yayılış gösteren ağaç türlerinden biridir
- Porsuk (Taxus baccata): Kuzey Batı Anadolu’da ve Toroslar’da bulunur
- Servi (Cupressus spp.): Herdem yeşil ağaç ve çalı formunda bulunan servilerin 20 türü ve bu türlerin çeşitli taksonları vardır
Önemli Geniş Yapraklı Ağaçlarımız:
- Meşe (Quercus sp.): Ülkemizde 18 türü bulunan, geniş yayılışlı ağaçlar
- Kayın (Fagus sp.): Özellikle Karadeniz bölgesinde yaygın
- Gürgen (Carpinus betulus): İki türü doğal olarak yetişen değerli bir ağaç
- Kızılağaç (Alnus glutinosa): Özellikle dere kenarlarında görülen hızlı büyüyen tür
- Akçaağaç (Acer sp.): Ülkemizin muhtelif yerlerinde en az 8-10 tanesi doğal olarak bulunduğu gibi bazıları da dışarıdan getirilen süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Ülkemizde bulunan önemli türleri: çınar yapraklı akçaağaç, fransız akçaağacı, ova akçaağacı, tatar akçaağacıdır
- Dişbudak (Fraxinus sp.): Adi dişbudak, sivri meyveli dişbudak, çiçekli dişbudak, tüylü dişbudak Türkiye’de doğal olarak yetiştirilen dört türüdür
- Anadolu Kestanesi (Castanea sativa): Ülkemizde doğu sınırından başlar ve Kuzey Anadolu sahilleri boyunca Belgrad Ormanlarına kadar uzanır
- Çınar (Platanus oriantalis): Ülkemizde hemen hemen bütün orman mıntıkalarındaki dere içlerinde, nehir yataklarında doğal olarak bulunduğu gibi şehirlerde yol kenarından, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak rastlanır
- Huş (Betula sp.): Siğili huş, tüylü huş, kızılağaç yapraklı huş ülkemizde doğal olarak yetişen bazı türleridir.
- Ihlamur (Tilia sp.): Çiçekleri değerli, park ve bahçelerde sık kullanılan bir tür
- Sığla (Liquidambar orientalis): Dünya üzerindeki tek doğal yayılış alanı Türkiye’nin güney batısı ile Rodos adasıdır
- Kavak (Populus spp.): Kavağın ülkemizde yetişen dört türü 1 varyetesi vardır. Bunlar: karakavak, akkavak, titrekkavak, fırat kavağı, sarkık dallı titrek kavak olarak isimlendirilirler
Ormanlarımızın Fonksiyonları:
- %50 Ekonomik fonksiyon
- %47 Ekolojik fonksiyon
- %3 Sosyal fonksiyon
Özel Önem Taşıyan Türler:
- Sığla (Liquidambar orientalis): Dünyada sadece Türkiye’nin güneybatısında doğal olarak yetişen endemik bir tür
- Anadolu Kestanesi (Castanea sativa): Özellikle Bursa çevresinde meşhur olan değerli bir tür
- Fıstıkçamı: (Pinus pinea): Ekonomik değeri yüksek, özellikle Batı Anadolu’da yaygın
Türkiye, dünyada orman varlığını artıran ve bozuk orman alanlarını hızla rehabilite eden ender ülkelerden biridir. Bu zengin orman varlığımız, sadece ekonomik değer olarak değil, aynı zamanda ekolojik denge ve biyoçeşitlilik açısından da büyük önem taşımaktadır.
Ormanlarımızın sürdürülebilir yönetimi ve korunması, gelecek nesillere bırakabileceğimiz en değerli miraslardan biridir. Her yıl dünya çapında Türkiye’nin sahip olduğu kadar orman alanı yok olurken, ülkemizin bu konudaki başarısı takdire şayandır.
Dipnot: Latince bilimsel isimlerde kullanılan “sp.” ve “spp.” kısaltmaları, bitki ve hayvan türlerini belirtmek için kullanılır ve aralarında belirgin bir fark vardır:
- sp.: Bu, tek bir türü belirtir. “Species” kelimesinin kısaltmasıdır. Örneğin, “Quercus sp.” bir meşe türünü belirtir, ancak belirli türü belirtmez.
- spp.: Bu, birden fazla türü belirtir. “Species plural” ifadesinin kısaltmasıdır. Örneğin, “Quercus spp.” ifadesi, tüm meşe türlerini genel olarak ifade eder.
Bu kısaltmalar, bilimsel yazılarda ve botanik çalışmalarda türler arasında ayrım yaparken kullanılır.
Kaynak: https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/Yayinlar/Asli%20A%C4%9Fa%C3%A7%20T%C3%BCrleri.pdf
